Hoe ontstaat een trauma?
Een trauma ontstaat na een (levens)bedreigende situatie waarin de ontstane emoties niet geuit kunnen worden en actie uitblijft. Bedreigende situaties zijn o.a. seksueel of emotioneel misbruik, fysiek geweld, instabiele ouders, pesten, problemen rond de geboorte, verlies van een dierbare, operaties, een ongeluk, getuige zijn van geweld en natuurrampen. Normaliter komt vóór of tijdens een bedreigende situatie ons oer gedrag tevoorschijn en zullen we vluchten, vechten of roepen/vragen om hulp. Daarop volgt het ‘bibberen’ van het lichaam. Door te vluchten, te vechten, te roepen en te bibberen, herstelt het lichaam en het zenuwstelstel. De emoties kunnen door lichamelijk actief iets te doen, ontladen en zullen de emoties zich niet vastzetten in het lichaam of in het zenuwstelsel.
Wat als je niet kunt vluchten of vechten?
Maar wat nu als je in een situatie bent waarin je niet kunt vluchten, niet kunt vechten en niet kunt roepen om hulp? Een duidelijk voorbeeld is wanneer een kind seksueel misbruik wordt waarbij altijd sprake is van emotionele en fysieke overmacht. Daarbij de bedreiging dat als je je mond open doet er hele nare dingen kunnen gaan gebeuren. Een ander voorbeeld is een ongeluk. Er ontstaat een situatie waarin een slachtoffer misschien plotseling niets meer kan. Hij of zij moet zich overgeven aan de situatie en mogelijk vervelende onderzoeken ondergaan. Bewust of onbewust zet de stress zet zich vast, dat kan op emotioneel en/of lichamelijk niveau.
Maakt leeftijd een verschil?
De impact van het trauma is tevens afhankelijk van de leeftijd waarop de situatie plaatsvindt. Als volwassene heb je meer tools in handen om met een situatie om te gaan. Je kunt vluchten, vechten en actie ondernemen. Je kunt jezelf toestaan om te bibberen, je kunt erover praten en je kunt hulp zoeken. Dat wil niet zeggen dat volwassenen geen trauma’s kunnen oplopen. Zeker wel, want ook volwassenen kunnen te maken hebben met emotionele en fysieke overmacht. De traumatische ervaring heeft vervolgens aandacht nodig om de ervaring te kunnen verwerken, door erover te praten en/of lichamelijke ontlading.
Hulp vragen of diep wegstoppen?
Velen roepen daarvoor hulp in, maar velen ook niet met de reden dat velen liever geen emoties willen zien of ervaren. Het is een maatschappelijk deel die zegt: zo erg was het niet, niet meer over praten, ik ben stoer, het is verleden tijd, ik heb het een plekje gegeven, doorgaan met ademhalen en in heftige situaties neemt men pilletjes om de emoties in bedwang te houden. Ook de angst om te spreken speelt hierin een rol. Daarmee wordt de ervaring gebagatelliseerd. De emoties worden opgesloten in een coconnetje, kastje of hoe je het ook wilt noemen tot het moment dat zich vergelijkbare situaties gaan voordoen en de emoties alsnog naar buiten komen. Tenzij je de emoties telkens weer opnieuw ‘inpakt’ en verstopt. Sommige mensen kunnen dat heel lang volhouden.
Kinderen en traumatische ervaringen
Terug naar het kind. Je kunt je voorstellen dat er veel trauma’s ontstaan in de kindertijd. Als het kind in een gezin opgroeit waar bedreigende situaties zijn, heeft het kind niet de mogelijkheid om te vluchten of te vechten. Het is tenslotte afhankelijk van de ouders. Ook kunnen er nare situaties buiten de deur plaatsvinden. Ouders zijn niet altijd in staat om de situaties en emoties van het kind te zien en te begeleiden, dus zal het kind de emoties rond negatieve ervaringen ergens opslaan, in het bewuste deel, het onbewuste deel alsook in het lichaam. Dit proces gaat volledig onbewust, want een kind kan niet bedenken wat het met onderdrukte emoties moet doen. Dat betekent dat een kind vele jaren met traumatische ervaringen kan rondlopen tot soms ver in de volwassenheid. Totdat er iets gebeurd waarbij de traumatische ervaring wordt getriggerd en van binnenuit roept om aandacht. Dat kan zich uiten in ‘lastig’ gedrag en lichamelijke ziekten.
Kortom: trauma is een opslag van emoties die ontstaat tijdens een negatieve ervaring. De opgeslagen emoties kunnen je leven dagelijks beïnvloeden en kleine of grote angsten bepalen uiteindelijk de keuzes in je leven. Je leeft dan vooral vanuit angst. Wil jij leven vanuit liefde? Vanuit je hart en hartenwensen? De keus is aan jou.
Liefs, Yvonne
